Artikelen

HNT Academy Tomaat versnelt de leercurve met de RTR

Door Peter Geelen Plant Empowerment Academy, september 2023

Afgelopen jaar zijn de deelnemers van de Academy Tomaat 10 keer bij elkaar geweest. Daarbij stond het meten, voorspellen en verbeteren van de plantbalans centraal. Er is ervaring opgedaan met het eenvoudige handvat van een constante RTR (Ratio Temperature to Radiation), oftewel Temperatuur – Licht verhouding. Daarmee wordt het evenwicht van de assimilatenbalans op korte termijn (etmaal) gemonitord. Een methode die steeds meer ingeburgerd raakt. Reden voor Kas als Energiebron om hiervoor een standaard dashboard te ontwikkelen.

Op weg naar standaard monitoring
In het project Het Nieuwe Telen in de praktijk wordt hard gewerkt aan het ontwikkelen van een standaard monitoringsprotocol en dashboarden om de effecten van Het Nieuwe Telen zichtbaar en meetbaar te maken. De deelnemers van deze Academy Tomaat hebben hier alvast een voorproefje van gehad.
Zoals in hoofdstuk 6.8, 7.6 en het stappenplan in hoofdstuk 10.4 van het boek “Plant Empowerment, de basisprincipes” beschreven staat, kun je de leercurve in 3 stappen versnellen met de RTR.

Gezonde sterke plant vormt de basis
De natuurlijke kracht van planten is de basis voor een duurzame ontwikkeling van de glastuinbouw en vormt het uitgangspunt in het teeltconcept Plant Empowerment. Immers een gezonde, krachtige en weerbare plant bespaart de meeste energie, CO2, water, nutriënten en heeft minimale gewasbeschermingsmiddelen nodig. De focus richt zich op een plant die evenwicht realiseert op de assimilatenbalans, waterbalans en energiebalans en daardoor gezond, weerbaar en sterk is.

Stap 1 : Breng de gerealiseerde RTR in kaart

​Bovenstaande puntenwolk (elk punt is 1 etmaal) met op de X-as de lichtsom en op de Y-as de gerealiseerde etmaaltemperatuur, laat zien dat in de eerste helft van 2023 tot 2000 Joule/cm2.dag de etmaaltemperatuur redelijk constant stijgt met toenemende instraling. Bij hogere instraling is de temperatuur constant gehouden rond de 21 °C. Deze deelnemer concludeerde dat hij komend jaar de stijging van de temperatuur verder wil doorzetten, zodat hij bij hoge instraling minder hoeft te luchten, waardoor CO2 en vocht ook op een hoger niveau blijven, en daarmee het licht beter benut wordt voor de aanmaak van assimilaten (basisprincipe 1 van de assimilatenbalans).

Stap 2 : maak de RTR constanter

Een andere manier om dit zichtbaar te maken is onderstaande grafiek in het dashboard.

In de tweede helft van 2023 is de spreiding van de etmaaltemperatuur veel groter bij eenzelfde lichtsom. Dat betekent dat de assimilatenbalans van het gewas continu uit evenwicht is. Op dagen met dezelfde aanmaak van assimilaten (lichtsom) varieert het verbruik van assimilaten (etmaaltemperatuur) met 4 tot 6 °C. De groene lijn is de streef-RTR. Er is goed te zien dat op de meeste dagen de Temperatuur boven de streeflijn is gerealiseerd.

Onder in deze grafiek van een andere deelnemer, staat de streef RTR van 3 °C/1000 Joule (oranje) en de gerealiseerde RTR (donkerrood onder). De basistemperatuur is 16 °C. In één oogopslag is te zien dat de gerealiseerde RTR sterk wisselt. Als de rode lijn boven de oranje lijn loopt is de temperatuur te hoog geweest, eronder te laag. Hoe beter de rode lijn de oranje lijn volgt, hoe constanter de gerealiseerde RTR en hoe meer balans. De absolute afwijking van de gerealiseerde etmaaltemperatuur (lichtrood met stip boven) met de streeftemperatuur (groen) is daarboven af te lezen. Deze deelnemer concludeerde dat het eenvoudig is om de balans constanter te maken door de temperatuur te verhogen op de dagen dat de temperatuur te laag is geweest (rode lijn loopt onder de groene).

Stap 3 :  meer balans met hogere streef RTR

Op dagen dat de temperatuur te hoog is geweest, blijkt dat dit meestal veroorzaakt wordt door de buitentemperatuur.

In deze grafiek is dat snel te zien. De buitentemperatuur (bruin met stip) ligt vanaf juni dicht bij de streeftemperatuur. Er zijn zelfs dagen dat de streeftemperatuur onder de buitentemperatuur ligt. Dan ben je als teler stuurloos. De onbalans van de RTR in de tweede helft van het jaar kan dan in stap 3 voorkomen worden door de streeftemperatuur te verhogen, waardoor de buitentemperatuur de plantbalans minder vaak verstoort. Door deze hogere RTR meteen bij de start van de teelt toe te passen, heeft het gewas de tijd om naar een evenwicht met een lagere plantbelastng te groeien. Daarnaast is aanpassing van het teeltplan (stengeldichtheid, trossnoeibeleid) nodig om de verhoging van de RTR via een verlaging van de sinkgrootte (zetting, plantbelasting) mogelijk te maken. Hiervoor wordt een apart dashboard voor de lange termijn balans ontwikkeld.

Conclusie : RTR verbindt plantbalans op 3 niveaus

Het telen met een constante RTR versterkt dus de balans op de assimilatenbalans op drie niveaus. Allereerst zorgt een constante RTR voor balans op de korte termijn (etmaal). Het ondersteunt de balans op de lange termijn (weekbasis) waarbij er een evenwicht ontstaat tussen de sinkgrootte (verbruik van assimilaten) en de langjarige gemiddelde lichtsom (aanmaak). De streef RTR vormt ook een eenvoudig handvat om momentaan de fotosynthese op een hoger niveau te zetten door minder te luchten (zoals hierboven bij het eerste voorbeeld). Een gewas dat langdurig in balans geteeld wordt zal een constante groei vertonen tussen vegetatief en generatief. Ook de wortelgroei blijft regelmatig waardoor water en nutrienten altijd voldoende beschikbaar zijn, en worteldruk minder (kwaliteits)problemen oplevert. Kortom een gewas in balans is gezond en weerbaar, hetgeen leidt tot meer rendement op een duurzame manier met optimale benutting van natuurlijk licht en warmte.

Peter Geelen
Plant Empowerment Academy
Copyrights Plantmonitoring.NL

Lichtgevende beelden voor een duurzaam energiegebruik

Artikel #1

Door Peter Geelen Plant Empowerment Academy, september 2022

Denkrichtingen voor Het Nieuwe Telen met Plant Empowerment

Proloog
In deze serie artikelen reiken de auteurs van het boek Plant Empowerment handvatten aan om spaarzaam én efficiënt om te gaan met energie. Rendement en duurzaamheid gaan hand in hand door de basisprincipes van dit teeltconcept, dat al jaren dient als fundament van het Nieuwe Telen, toe te passen. Een korte animatie van 150 sec op het kennisplatform www.plantempowerment.academy maakt dit duidelijk.
Deze proloog geeft de hoofdlijnen aan. Om de leercurve te versnellen, werken wij deze stapsgewijs uit in een serie artikelen.

De natuurlijke kracht van planten

Planten zijn van nature duurzaam doordat zij efficiënt omgaan met licht, warmte, water en nutriënten. Zij houden, onder zeer verschillende omstandigheden, de assimilatenbalans, waterbalans en energiebalans in evenwicht. Deze natuurlijke kracht van planten vormt de basis voor optimale groei in combinatie met een laag energiegebruik.

De 3 uitgangspunten zijn:

Gezonde sterke plant vormt de basis
Deze natuurlijke kracht van planten is de basis voor een duurzame ontwikkeling van de glastuinbouw en vormt het uitgangspunt in het teeltconcept Plant Empowerment. Immers een gezonde, krachtige en weerbare plant bespaart de meeste energie, CO2, water, nutriënten en heeft minimale gewasbeschermingsmiddelen nodig. De focus richt zich op een plant die evenwicht realiseert op de assimilatenbalans, waterbalans en energiebalans en daardoor gezond, weerbaar en sterk is.

Geïntegreerde benadering om beperkende factor in beeld te krijgen
De sleutel voor spaarzaam energiegebruik ligt in het ondersteunen van de natuurlijke kracht van planten om deze 3 plantbalansen in evenwicht te houden. Door een geïntegreerde (holistische) benadering gaan de drie plantbalansen (assimilatenbalans, waterbalans, energiebalans) en de drie kasbalansen (CO2 balans, vochtbalans, energiebalans) elkaar versterken. De route naar een laag energieverbruik ligt dus niet in één of meerdere oplossingen maar juist in de samenhang van maatregelen. De balansen zijn continu in beweging. Hierdoor verandert de beperkende factor ook continu. Goede monitoring van de balansen helpt de beperkende factor te volgen en de juiste maatregelen te nemen.

Onderscheid impact en reactietijd van de factoren
U kunt maatregelen beter beoordelen door onderscheid te maken in de impact en de reactietijd van een factor. Zo heeft de temperatuur een momentaan effect op de fotosynthese, de etmaaltemperatuur een korte termijneffect op de assimilatenverdeling en heeft de sturing van de plantbelasting een lange termijneffect op de assimilatenbalans. De snelheid van het effect van de maatregelen neemt in deze volgorde af, maar de impact neemt juist toe.

Aanpassing van de teeltstrategie vereist aanpassing van de mens

Drie aandachtspunten vormen de hoofdrichting bij de toepassing van Het Nieuwe Telen met het teeltconcept Plant Empowerment. De rode draad om alle zes plant- en kasbalansen elkaar te laten versterken is:
– Licht en warmte optimaal benutten
– Minimaal ventileren
– Maximaal isoleren

Voor de toepassing van bovenstaande rode draad zijn de volgende drie aandachtspunten richtinggevend voor de teeltstrategie:
– De plant vormt het uitgangspunt, waarna de techniek dienend is aan de plant. Technische innovaties zijn niet primair de oplossing voor een duurzame ontwikkeling.
– Warmer telen biedt jaarrond de meeste mogelijkheden voor energiebesparing.
– Een planmatige aanpak, gebaseerd op de wetmatigheden van de 6 balansen, is een krachtige basis voor een (nieuwe) teeltstrategie. Daarbij hoort monitoring op basis van objectieve data.

Bovenstaande rode draad van het teeltconcept Plant Empowerment vormt de basis voor Het Nieuwe Telen, met als doel meer rendement met minder energie. In het boek Plant Empowerment, de basisprincipes is dit samengevat in hoofdstuk 10.7: Geïntegreerde aanpassing van de teeltstrategie en hoofdstuk 2: Plant Empowerment in een notendop.
De Parabel van Tao de Poeh in het voorwoord vat het als volgt samen :
“Op de terugreis van het K’oen-loen-Gebergte verloor de Gele Keizer de donkere TAO-parel. Hij zond Kennis uit om haar te zoeken, maar Kennis was niet in staat haar te begrijpen. Hij zond Verre Blik uit, maar Verre Blik was niet in staat haar te zien. Hij zond Welsprekendheid uit, maar Welsprekendheid kon haar niet beschrijven. Tenslotte zond hij Onafhankelijke Geest, en Onafhankelijke Geest keerde terug met de parel.“

In het volgende artikel werken we eerst punt 1 uit: Licht en warmte optimaal benutten.

Peter Geelen
Plant Empowerment Academy
Copyrights Plantmonitoring.NL